Początek roku szkolnego to szansa na powrót do stacjonarnej nauki w „nowej normalności”. Dzieci i młodzież, wracając do grupy rówieśniczej, odnowią wzajemne relacje i znów będą mogły budować nowe znajomości. Jest więc powód do uśmiechu oraz dodatkowa motywacja, by o ten uśmiech dobrze zadbać. W czasach pandemii dbanie o dobre nawyki i profilaktykę zdrowotną stało się szczególnie ważne. Nie zapominajmy więc, aby planować z dzieckiem wizyty kontrolne, badania czy przeglądy stomatologiczne. Początek roku szkolnego to dobry moment dla rodziców, aby obok skompletowania wyprawki szkolnej, zadbali o zdrowy i piękny uśmiech swojego dziecka. A planując leczenie ortodontyczne, warto zwrócić uwagę na kilka kwestii.

Po pierwsze motywacja

Amerykańskie organizacje ortodontyczne i dentystyczne zalecają pierwszą konsultacją ortodontyczną w wieku 7 lat[1]. Moment podjęcia leczenia uzależniony jest jednak od tego, kiedy pojawią się zęby stałe. Z kolei po rozpoczęciu leczenia ortodontycznego bardzo istotna jest współpraca i zaangażowanie ze strony pacjenta, szczególnie jeśli są to dzieci lub nastolatkowie.

– Podejmując się leczenia nastolatków, w pierwszej kolejności muszę poznać motywację. Najczęściej zgłaszają się do mnie pacjenci w wieku 12-13 lat i wówczas leczenie podejmowane jest często z inicjatywy rodziców. Druga grupa to młodzież w wieku ok. 18. roku życia, która decyduje się na korygowanie wad zgryzu z własnej inicjatywy –  nastolatkowie zauważają pewne problemy ze zgryzem, które chcieliby poprawić. Ważne jest, aby pacjent był zaangażowany w leczenie i sam chciał współpracować, a dużo trudniej leczy się nastolatków, którzy mają niewielką motywację w uzyskaniu prostego uśmiechu – komentuje  dr Weronika Wierusz-Hajdacka, specjalista ortodonta, certyfikowany lekarz Invisalign z Centrum Nowoczesnej Ortodoncji w Warszawie.

Bardzo pomocnym aspektem budującym motywację i zaangażowanie w proces leczenia okazuje się pokazanie nastoletniemu pacjentowi przewidywanego efektu. Nowe techniki zakładające zastosowanie alignerów (aparatów nakładkowych) dają taką możliwość – pacjent może zobaczyć wizualizację poszczególnych etapów oraz finalny efekt. W przypadku leczenia nakładkowego sporym udogodnieniem i motywatorem dla rodziców mogą być rzadsze wizyty. Wówczas łatwiej jest je wpasować w często napięty grafik zajęć szkolnych i pozalekcyjnych dziecka.

Aparat ortodontyczny w szkole – na co zwracać uwagę?

Leczenie ortodontyczne wymaga utrzymywania prawidłowej higieny jamy ustnej, co w przypadku dzieci lub nastolatków może być wyzwaniem. Rodzicom niekiedy trudno jest dopilnować, by regularne i dokładne mycie zębów, nitkowanie czy płukanie płynami do higieny jamy ustnej, stało się dla ich dzieci rutynowym nawykiem.

– W trakcie leczenia aparatem stałym zaleca się mycie zębów po każdym posiłku, aby między zamkami nie zostawały resztki jedzenia. Natomiast jeśli spojrzymy realnie na kwestię utrzymania higieny przez nastolatków w szkole, nie są oni w stanie umyć zębów po każdym posiłku – czasem nawet przerwa okazuje się zbyt krótka. W przypadku aparatu stałego zwykłe przepłukanie ust wodą nie usunie wszystkich resztek pokarmowych zgromadzonych wokół zamków. Zalecenia są dokładnie takie same dla pacjentów korzystających z alignerów, przy czym możliwość zdejmowania nakładki przed jedzeniem lub piciem zdecydowanie ułatwia utrzymanie higieny. Jeśli nastolatek nie ma możliwości umycia zębów w szkole, zalecane jest solidne wypłukanie ust wodą, a po powrocie do domu – staranne wyszczotkowanie zębów i nakładki – tłumaczy dr Weronika Wierusz-Hajdacka.

Nastolatkowie leczący się ortodontycznie powinni również zachować ostrożność w trakcie lekcji WF. Dla osób, które korzystają z aparatu stałego, uprawianie sportów kontaktowych czy zespołowych z wykorzystaniem piłki może stanowić wyzwanie. W takich przypadkach należy zastosować specjalne ochraniacze, które chronią policzek. Natomiast w porównaniu z aparatami stałymi przezroczyste nakładki ortodontyczne nie posiadają ostrych elementów, które mogłyby spowodować podrażnienie wewnętrznej strony policzków[2]. Dodatkowo można je w razie potrzeby łatwo zdjąć, dlatego uprawianie sportów nie powinno stanowić problemu. To spora wygoda dla dzieci i nastolatków.

Co ułatwia nastolatkowi leczenie ortodontyczne?

Dodatkowym powodem, dla którego młodzi pacjenci decydują się na leczenie nakładkowe, może być nie tylko pewien trend czy aktualna moda, ale wiele praktycznych zalet. Pacjenci korzystający z tej metody często podkreślają, że odczuwają mniejszy dyskomfort związany z codziennym noszeniem nakładek.

– Dolegliwości bólowe występujące w leczeniu ortodontycznym są większe przy aparatach stałych[3]. Aktywacja aparatu stałego odbywa co ok. 4-6 tygodni podczas wizyt kontrolnych i jest silniejsza niż w przypadku nakładek, które wymienia się zdecydowanie częściej – co ok. 7-14 dni lub zgodnie z zaleceniami lekarza. Dzięki temu pacjenci odczuwają mniejszy dyskomfort niż w przypadku aparatów stałych. W leczeniu ortodontycznym nastolatków częściej niż u dorosłych stosuje się dodatkowe elementy, takie jak wyciągi czy czynnościowe elementy aparatu. Wymagają one współpracy i regularnego stosowania. W leczeniu alignerami część z tych elementów jest wbudowana w nakładkę i wówczas pacjent nie musi ich zakładać – wystarczy samo noszenie aparatu. Leczenie nakładkowe ułatwia także kontrole stomatologiczne, ponieważ lekarz ma łatwy dostęp do wszystkich powierzchni zęba i może wykonać wypełnienie, pamiętając o tym, aby jego kształt był dostosowany do nakładki – dodaje dr Wierusz-Hajdacka.

Z moich doświadczeń wynika, że przy stosowaniu leczenia alignerami współpraca z nastolatkiem układa się bardzo dobrze. Często jest to sporym zaskoczeniem dla samych rodziców, którzy mają wątpliwości, czy dziecko będzie pamiętało o noszeniu nakładek i pilnowało, aby ich nie zgubić. Podczas pierwszej wizyty kontrolnej (ok. 2-3 miesiące po rozpoczęciu leczenia) słyszę od rodziców, że dziecko dba o nakładki i nosi je regularnie, zgodnie z moimi zaleceniami – podsumowuje dr Weronika Wierusz-Hajdacka.

[1] https://www3.aaoinfo.org/blog/parent-s-guide-post/importance-of-orthodontics/

[2] https://www.aaoinfo.org/system/files/media/documents/OrthoEmergency-FLYER-lgl-17-hl.pdf

[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6970090/