Aż 3 na 5 polskich dzieci i nastolatków ma problemy ze zgryzem. Czas to zmienić

Wady zgryzu są jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych jamy ustnej, tuż obok próchnicy i chorób przyzębia[1]. Polacy nie są tutaj wyjątkiem, szczególnie jeśli mowa o zdrowiu jamy ustnej u najmłodszych – ponad 60 proc. polskich dzieci i nastolatków w wieku 11-18 lat doświadcza problemów ze zgryzem[2]. Wady zgryzu nie są natomiast jedynie estetyczną kwestią, a mogą powodować inne problemy zdrowotne związane np. prawidłowym oddychaniem, trawieniem, wymową i ogólną jakością życia[3]. Jednak można temu zaradzić, podejmując leczenie odpowiednio wcześnie – kluczowa jest rola i szybkie działanie rodziców.

 

Bezdech senny, problemy z trawieniem? Przyczyną mogą być wady zgryzu

Zadbanie o właściwy zgryz jest szczególnie istotne w przypadku dzieci i nastolatków – zaniedbania stomatologiczne mogą prowadzić do wielu konsekwencji w dorosłym życiu. Badania opublikowane w raporcie „Wpływ wad zgryzu na zdrowie ogólne. Wielowymiarowa analiza problemu” przygotowanym przez HealthQuest na zlecenie Align Technology dowodzą, że nieprawidłowa budowa zgryzu może nie tylko prowadzić do próchnicy czy chorób przyzębia, ale przede wszystkim ma zdecydowany wpływ na ogólny stan zdrowia pacjenta[4]. Niestety większość z nas nie zdaje sobie sprawy, jak szerokie może być spektrum wyzwań spowodowanych problemami ortodontycznymi.

– Przeciążone stawy utrudniają komfortowe przeżuwanie pokarmów, dlatego osoby z wadami zgryzu mogą skarżyć się na problemy gastrologiczne – połykają zazwyczaj większe cząstki pokarmu, co nie tylko utrudnia trawienie, ale jest także bezpośrednią przyczyną bólów brzucha, refluksu żołądka czy wrzodów. Nieprawidłowa budowa zgryzu w ogromnym stopniu wpływa też na prawidłową wymowę głosek, powodując np. seplenienie. Oprócz tego poważne wady zgryzu mogą również przyczynić się do utrudnienia przepływu powietrza przez drogi oddechowe, czego skutkiem jest rozwój obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Jego objawami są m.in. przerwy w oddychaniu, sapanie czy chrapanie – komentuje dr n. med. Katarzyna Becker, specjalistka ortodontka, certyfikowany lekarz Invisalign.

Rodzice dzieci i nastolatków często nie są świadomi konkretnych następstw wad zgryzu. Co prawda, zdecydowana większość (prawie 75 proc.) rodziców wie, że nieleczona wada zgryzu może faktycznie prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych¹, jednak już co drugi nie potrafi wymienić żadnej z nich. Tak niska świadomość może wynikać z faktu, że specjaliści zazwyczaj nie informują rodziców, do czego mogą prowadzić wady zgryzu. Jedynie nieco ponad 3 na 10 badanych zostało powiadomionych o skutkach wad zgryzu przez stomatologa lub ortodontę (lekarze najczęściej informują jedynie o wadzie i proponują metodę leczenia). Warto zatem zwrócić uwagę lekarzy, że należy uświadamiać pacjentów o konsekwencjach wad zgryzu.

Kontrola zgryzu u dziecka – nie warto zwlekać

W Polsce nadal istnieje rozbieżność między częstotliwością kontroli stomatologicznych a ortodontycznych. Aż 96 proc. rodziców¹ deklaruje, że ich dziecko przynajmniej raz odwiedziło gabinet stomatologiczny. Co więcej, znaczna część podkreśla, że kontroluje stan uzębienia swoich pociech regularnie – przynajmniej raz na kwartał, raz na pół roku lub raz na rok. Niestety wciąż zbyt rzadko odwiedzają gabinet ortodonty. Nawet co trzeci badany przyznał, że jego dziecko nigdy nie było na takiej wizycie.

Wśród powodów unikania kontroli ortodontycznych rodzice wymieniają brak dolegliwości bólowych u dziecka, wysokie koszty oraz fakt, że potrafią sami zadbać o zdrowie jamy ustnej dziecka.

– Badania wskazują, że nieleczone zaburzenia zgryzu niosą ze sobą poważne konsekwencje, m. in. choroby jamy ustnej, wady wymowy bądź postawy, a także trudności w jedzeniu czy oddychaniu. Profilaktyka wad zgryzu jest kluczowa już od najmłodszych lat, dlatego rodzice dzieci i nastolatków powinni o nią szczególnie zadbać. Pierwsza konsultacja u ortodonty zalecana jest jeszcze przed ukończeniem 7-8. r.ż. Podjęcie leczenia ortodontycznego, najwcześniej jak to możliwe, pozwala skutecznie rozwiązać problem nieprawidłowego zgryzu i położenia zębów, a nowoczesna ortodoncja oferuje skuteczne i komfortowe metody leczenia także dla tych najmłodszych pacjentów – podkreśla  dr n. med. Katarzyna Becker.

Metody leczenia wad zgryzu

Wady zgryzu mogą być korygowane za pomocą ruchomych lub stałych aparatów ortodontycznych. Metoda leczenia dobierana jest indywidualnie dla każdego pacjenta, ale jednym z najważniejszych trendów we współczesnej ortodoncji jest stosowanie przezroczystych nakładek (alignerów) jako alternatywy dla tradycyjnych aparatów stałych. Wiele z nich służy do korygowania drobnych wad zgryzu, ale dostępne są bardziej zaawansowane technologicznie rozwiązania, jak np. system Invisalign®. Za jego pomocą lekarze mogą leczyć drobne i trudniejszych przypadki wad zgryzu, takie jak zgryz otwarty czy zgryz głęboki. Leczenie tą metodą można z powodzeniem stosować u dorosłych, nastolatków i dzieci. Pacjenci i rodzice wybierający tę metodę leczenia kierują się przede wszystkim łatwością utrzymania higieny, estetyką i wysokim komfortem użytkowania[5], co dla rodziców jest szczególnie ważne w przypadku leczenia ortodontycznego młodszych pacjentów. Leczenie (w rękach doświadczonego specjalisty) może być mniej bolesne niż w przypadku tradycyjnych aparatów ortodontycznych[6]. W każdym przypadku leczenia alignerami istotna jest rola lekarza, który dokonuje właściwej oceny leczenia, kontroluje je na wszystkich kluczowych etapach oraz dba o bezpieczeństwo i osiągnięcie optymalnych rezultatów.

 

[1] https://www.studocu.com/co/document/universidad-nacional-de-colombia/ortodoncia/prevalence-of-dental-malocclusions-in-different-geographical-areas-scoping-review/32363710

[2] Badanie opinii zrealizowane na zlecenie Align Technology w dn. 11-14.20.2022 przez agencję badawczą SW Research na grupie 550 Polaków (rodziców dzieci i nastolatków).

[3]^,4 Raport “Wpływ wad zgryzu na zdrowie ogólne. Wielowymiarowa analiza problemu” przeprowadzony przez firmę badawczą HealthQuest na zlecenie Align Technology. Raport powstał na podstawie badań pierwotnych i wtórnych oraz zawiera przegląd współczesnego piśmiennictwa (lata 2001-2021). Celem analizy było sprawdzenie, na jak wiele obszarów zdrowia ogólnego mogą wpływać wady zgryzu i w jakim stopniu. Raport dostępny na: https://healthquest.pl/raporty/

[5] Brascher i in. Patient survey on Invisalign® treatment comparing the SmartTrack™ material to the previous aligner material. J Orofac Orthop (2016) 77:432–438. 

[6] Kevin Miller et al.  “A comparison of treatment impacts between Invisalign aligner and fixed appliance therapy during the first week of treatment.”  American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics.  Volume 131, Issue 3, pp. 302. e1-302.e9, March 2007.